“Cà phê Việt Nam đậm đà và có hương vị giúp tăng nhịp tim nhanh chóng. Thực dân Pháp có thể đã du nhập cà phê vào Việt Nam, nhưng tách cà phê buổi sáng đã sớm trở thành một thói quen của người dân địa phương. Với cách biến tấu sử dụng sữa chua, trứng và thậm chí cả trái cây, cà phê Việt Nam đã phát triển một phong cách riêng”.
Đó là chia sẻ của tác giả Fabienne Fong Yan trên chuyên trang du lịch Lonely Planet, khi giới thiệu cho độc giả của họ về cách thưởng thức cà phê khi du lịch tại Việt Nam. Dưới đây là bài dịch.
Bí quyết của cà phê Việt Nam
Quá trình pha chế, cũng như phối trộn các loại hạt đã giúp mang đến cho cà phê Việt Nam một phong cách riêng. Hầu hết các đồn điền cà phê của Việt Nam đều nằm ở khu vực Tây Nguyên, thổ nhưỡng, khí hậu, độ cao, tầng phù sa cổ… phù hợp là nơi chuyên canh cây cà phê Robusta như: Đắk Lắk (thủ phủ cà phê Buôn Ma Thuột), Lâm Đồng (với cà phê Cầu Đất, Núi Min, Trạm Hành), Đắk Nông, Gia Lai….
Cà phê Tây Nguyên thường mang những đặc trưng như: có hàm lượng caffeine mạnh, vị đậm, và ít chua, đôi khi còn là vị ngậy của bơ, dầu hoặc vị của caramen, cũng có khi là vị của nắng, gió cao nguyên….
Ngoài vùng Tây Nguyên, Việt Nam còn có những vùng cà phê đặc sản khác là cà phê chè Tây Bắc và cà phê mít Khe Sanh (Quảng Trị)… Nhưng điều gì mới là yếu tố quạn trọng nhất làm cho cà phê Việt Nam có hương vị thơm ngon như vậy?
Một số người sẽ cho rằng đó là cách rang nhỏ giọt, nhưng cách rang truyền thống thực sự tạo ra hương vị đặc biệt mãnh liệt: người Việt Nam có thể rang nó với rượu gạo, một chút muối và bơ. Thành phần cuối cùng này là lý do tại sao cà phê nhỏ giọt chậm ở Việt Nam có thể có váng dầu nhẹ. Một số tiệm rang xay cà phê còn thêm các hương vị như sôcôla hoặc caramel, và tất cả đều rất phù hợp với khẩu vị của những người uống cà phê địa phương.
Cà phê xay thô được cho vào phin, đặt trên miệng cốc. Người ta dùng một cái nắp mỏng nén nhẹ cà phê xuống, sau đó cho nước nóng vào phin, cà phê theo nước từ từ nhỏ xuống cốc. Thao tác này nên được lặp lại ít nhất hai lần để có đủ cà phê để thưởng thức.
Các loại cà phê ở Việt Nam
Ở Việt Nam, cà phê từ lâu đã vượt qua tính chất của một thức uống đơn thuần. Dưới đây là một số công thức nấu ăn nổi tiếng nhất mà bạn có thể thử khi đi du lịch khắp đất nước. Khác xa với sự cầu kỳ, người ta thường tìm thấy rất nhiều trong số chúng ở hầu hết các quán cà phê truyền thống.
Cà phê sữa (cà phê nâu)
Hầu hết mọi người uống cà phê đậm đặc pha với sữa đặc có đường, một thói quen bắt đầu bởi vì người Pháp không dễ dàng mua được sữa tươi. Cho đến ngày nay, sữa tươi không phải là nguyên liệu phổ biến trong các quán cà phê truyền thống. Bạn có thể hỏi nhưng không nên tin tưởng vào nó. Ở miền Bắc Việt Nam, hỗn hợp cà phê đen và sữa đặc có đường được gọi là cà phê nâu, trong khi ở miền Nam gọi là cà phê sữa. Mặc dù chủ yếu được phục vụ uống lạnh với đá, nhưng bạn cũng có thể gọi món cà phê sữa nóng.
Cà phê sữa chua
Cũng giống như cà phê, sữa chua ban đầu được người Pháp mang đến Việt Nam và đã trở thành truyền thống ẩm thực địa phương. Nhiều kem và béo ngậy, nó được phục vụ với nhiều lớp phủ khác nhau, từ xoài tươi đến gạo lên men – và thậm chí cả cà phê. Điều này nghe có vẻ là một sự kết hợp kỳ quặc, nhưng sữa chua béo ngậy kết hợp tuyệt vời với một ly cà phê đen lất phất – chỉ cần khuấy và nhấm nháp.
Cà phê trứng
Lòng đỏ trứng gà đánh bông với sữa đặc thành một lớp bọt khí gặp cà phê đậm trong cách pha chế đậm đà này: cứ ngỡ như món tiramisu của người Việt Nam. Một phát minh của Hà Nội, cà phê trứng lần đầu tiên xuất hiện vào những năm 1940, khi sữa khan hiếm và lòng đỏ trứng là sự thay thế tiện lợi.
Cà phê dừa
Không rõ đây là công thức truyền thống hay do chuỗi cửa hàng cà phê nào đó phát minh ra. Tuy nhiên, điều chắc chắn là nó đã trở thành món đồ được giới trẻ sành điệu Việt Nam yêu thích trong vài năm trở lại đây. Cà phê đen với sữa đặc được pha với nước cốt dừa và đá xay theo kiểu lắc. Một phiên bản thông thường hơn, được phục vụ tại một số cửa hàng địa phương, có phần nền là cà phê nâu trộn với nước cốt dừa và sữa tươi.
Sinh tố cà phê
Trong những năm gần đây, cà phê thậm chí còn được đưa vào sinh tố. Các cửa hàng nước trái cây nổi tiếng có hỗn hợp kem trái cây tươi với một chút cà phê Việt Nam, đôi khi cho thêm sữa chua hoặc hạt điều. Đến Hà Nội, hãy thử sinh tố cà phê chuối bơ (cà phê trộn chuối và bơ). Đến thành phố Hồ Chí Minh, hãy tìm đến sinh tố cà phê sapoche (cà phê trộn với sa-pô-chê- hay còn gọi là quả hồng xiêm, một loại trái cây nhiệt đới). Cả hai đều là những thức uống ngon miệng để giúp bạn sửa chữa caffeine và vitamin của bạn cùng một lúc.
Một vài “bí kíp” khi uống cà phê ở Việt Nam
Trong khi các quán cà phê phong cách hiện đại ngày càng trở nên phổ biến, thì các quán cà phê vỉa hè truyền thống vẫn đông khách từ sáng đến tối. Tuy nhiên, dù là ở đâu, bạn vẫn có thể dễ dàng tìm được cho mình một ly cà phê chất lượng trên khắp Việt Nam.
Đừng tìm cà phê decaf (cà phê tách caffeine). Nếu bạn thích vị cà phê nhẹ, hãy làm như người Việt Nam là gọi món bạc xỉu, cà phê thêm nhiều sữa đặc. Món này có hương vị giống như kem cà phê và sẽ làm dịu cơn thèm ngọt của bạn.
Đừng gọi cà phê sữa không đường. Sữa đặc thường ngọt nên sẽ không có ly cà phê sữa nào không đường đâu. Những người sành cà phê thực sự nên chọn cà phê đen. Tuy nhiên, nếu bạn muốn đảm bảo rằng đồ uống của mình không quá ngọt, hãy yêu cầu ít đường.
Đừng để bụng đói khi đến quán cà phê. Nhiều quán cà phê ở Việt Nam không có phục vụ đồ ăn. Do đó, bạn có thể tự mang theo đồ ăn nhẹ và ăn tại chỗ. Tuy nhiên, tốt hơn hết, bạn nên tuân theo phong tục địa phương là ăn trước rồi đến quán cà phê để thư giãn hoặc ăn vặt thêm với hạt hướng dương, bánh ngọt…
Dạ Đình (sưu tầm)
