ETHIOPIA – VÙNG ĐẤT CỘI NGUỒN CÀ PHÊ

Ngoài khí trời và nước, loài người chúng ta như đứa con nằm trong lòng mẹ và trao đổi chất với tự nhiên qua thực phẩm. Trong đại thể, chu kỳ của dây chuyền thực phẩm là thực vật ăn (hấp thụ) khoáng chất, và động vật ăn thực vật và lẫn nhau, trong khi con người ăn cả cây và con.

Với cảnh quan và môi trường sống bản địa vô cùng phức biệt, mỗi bộ tộc, sắc tộc, và sau đó dân tộc đều có những món ăn thức uống gọi là món quê hương, quốc hồn quốc túy chẳng khác nào mỗi gia đình đều có bếp lửa và cách chế biến sử dụng riêng biệt từ bàn tay người mẹ, người chị… “Xa quê hương nhớ mẹ hiền” là câu xăm trên tay của những lãng tử tha phương phổ biến nhất, chính vì nỗi nhớ nhung đó.

Cội nguồn của cà phê

Để cà phê giữ được địa vị số một là loại thức uống phổ biến nhất trong giao lưu, chiêu đãi, cả về số người tiêu thụ và giá trị kinh tế thương mại như ngày nay. Thì câu chuyện về hành trình khai phá và hình thành thói quen sử dụng cà phê là điều thú vị nhất. Có rất nhiều những câu chuyện về cà phê được truyền tai nhưng nhiều nhất có lẽ là chuyện về một anh chàng chăn dê tên là Kaldi, người xứ Abyssinia thuộc nước Ethiopia ngày nay và đó được xem là quê hương nguyên thủy của cà phê nằm ở dải đất được coi là Sừng châu Phi (the Horn of Africa).

Bắt đầu từ một chàng chăn dê, một hôm anh ta ngồi trên một tảng đá cạnh một sườn núi bỗng nhận ra đàn dê vốn dĩ ngoan ngoãn hiền lành của mình đột nhiên có vẻ sinh động lạ thường. Sau khi đến gần quan sát kỹ hơn, Kaldi thấy những con dê đã đớp những trái màu đỏ nhỏ ở một cái cây gần đó. Tò mò, anh ta cũng liều lĩnh bứt một vài trái ăn thử và cũng thấy mình hăng hái hẳn, tràn đầy sinh lực. Người chăn dê nghĩ rằng mình đã gặp một phép lạ, vội vàng chạy về một tu viện gần đó báo cho vị quản nhiệm. Nhà tu kia sợ rằng đây chính là một thứ trái cấm của quỷ dữ, lập tức vứt những trái cây chín đỏ kia vào lò lửa. Thế nhưng, khi những hạt kia bị đốt cháy lại tỏa ra một mùi thơm lừng, người tu sĩ mới tin rằng đây chính là một món quà của Thượng Ðế, nên vội vàng khều ra. Những hạt rang kia được pha trong nước để mọi người cùng thưởng thức. Nhưng đó dường như chỉ là một câu chuyện cổ tích mà người ta dựng lên để giải thích về nguồn gốc của cà phê.

Thế nhưng câu hỏi được đặt ra, Ethiopia có điều gì đặc biệt khiến cây cà phê xuất hiện ở nơi đây chứ không phải nơi khác?

Ethiopia – thiên thời, địa lợi, nhân hòa

Bạn có biết, rất khó để thỏa mãn đủ mọi điều kiện cho sự tăng trưởng của cây cà phê. Cà phê chỉ sinh trưởng và phát triển tốt ở nơi có khí hậu mát mẻ quanh năm, lượng mưa dồi dào và nắng không quá gắt. Những vùng có khí hậu như vậy thường nằm xung quanh hoặc bên dưới vành đai xích đạo bao gồm: Trung Mỹ, Châu Phi, Trung Á và Đông Nam Á, hình thành nên một vành đai cà phê gọi là “The Bean Belt”. Trong vành đai này có hơn 75 quốc gia đạt điều kiện để trồng cà phê và Ethiopia là một trong số đó.

Thế nhưng trồng cà phê là một chuyện, nhưng để có được loại cà phê chất lượng cao lại là chuyện khác. Với những cây cà phê Arabica, độ cao vùng trồng là nhân tố then chốt quyết định đến hương vị cà phê. Vị trí càng cao, nhiệt độ và áp suất thấp hơn khiến cây cà phê lớn chậm hơn, có thể tích được lượng đường và chất dinh dưỡng nhiều hơn cho quả. Cũng chính vì vậy, hương vị ẩn chứa trong mỗi hạt cà phê là khác biệt.  Độ cao thông thường dành cho giống cây cà phê Arabica là từ 600-2200m so với mặt nước biển. Thế nhưng, độ cao ấy ở Ethiopia là 1290m – 3000m so với mặt nước biển. Đó là lời giải đáp cho sự khác biệt từ giống cà phê lừng danh Ethiopia, nhưng không dừng lại ở đó, chắc hẳn ngoài độ cao thì điểm đặc biệt nội tại cũng góp phần khẳng định chất vị riêng biệt chỉ có tại vùng đất Sừng Châu Phi- Ethiopia này.

Ethiopia- nơi có giống cà phê hậu duệ nổi tiếng

Thông thường trên bao bì các gói cà phê Ethiopia thường được ghi một loại giống duy nhất đó là: Heirlooms. Hoàn toàn không phải là họ chỉ trồng một giống loai duy nhất, thực tế rằng con số lên tới 10.000 giống cà phê khác nhau được trồng tại Ethiopia. Rất nhiều người mua đã cố gắng phân loại các giống cà phê bằng nhiều hình thức khác nhau thông qua: kích thước, hình dáng của hạt. Thậm chí, khi khoa học phát triển họ còn xét nghiệm ADN để phân loại giống. Nhưng đó đều là những thử thách khiến ai nấy cũng bỏ cuộc vì số lượng là quá lớn. Do đó, họ thống nhất sẽ sử dụng một tên duy nhất đặt cho tất cả giống cà phê của Ethiopia là Heirlooms, có nghĩa là Người thừa kế. Người thừa kế là một sự khẳng định với toàn thế giới là cà phê đến từ Ethiopia là Con cháu của những hạt Cà phê đầu tiên trên thế giới!

Ethiopia – Hương vị độc đáo

Hương vị cà phê là điều đặc trưng nhất cho mỗi vùng miền, thế nhưng tại  nơi “đất mẹ” của cà phê thì ta lại càng trân quý hơn những giá trị được ẩn chứa trong mỗi hạt cà. Bới nó độc nhất trên nhiều phương diện, cà phê Ethiopia sẽ là chén chè hoa bí ẩn, tinh tế có thể đánh thức bất cứ ai. Bên cạnh đó, nó có thể bật lên những hương thơm ngọt ngào của các loài hoa và hương cam quýt mạnh mẽ, đó đôi khi sẽ là mùi hương hoa nhài, hoa hồng, hoa cam bergamot. Đã thế, có những loại cà phê Ethiopia có thể khiến bạn không nhận ra mình đang uống cà phê, khi mà nó toát lên cho mình hương thơm trà rất nhẹ nhàng, độ chua nổi bật kết hợp cùng vị ngọt ngào mật ong và gần như không có một chút gì của vị đắng. Sự hòa tấu tinh tế ấy, từ cà phê Ethiopia đem đến cảm giác như những ly nước hoa quả với đủ loại cam chanh hoặc hương vị đậm đà của rượu vang từ các loại quả mọng. Tất cả điều đó kết tụ thành tinh hoa được chắt chiêu trong vùng đất cội nguồn cà phê Ethiopia.

Bởi những yếu tố đó, quê hương nguyên thủy của cà phê là xứ Ethiopia nằm ở dải đất được coi là Sừng châu Phi (the Horn of Africa). Ethiopia là một địa điểm cổ sơ nhất mà các nhà khoa học biết được về sự sinh tồn của loài người thông minh (homo sapiens), cũng là một trong những vương quốc cổ kính nhất. Homer đã nhắc tới Ethiopia hai lần trong sử thi Iliad và ba lần trong Odyssey. Đây là xứ nằm trên đường giao lưu của châu Phi, châu Á, và châu Âu. Có thể nói, với nền văn hóa đặc sắc đa sắc tộc, đa tôn giáo, đa ngôn ngữ, Ethiopia là một trong những thử nghiệm giao lưu toàn cầu hóa lý thú nhất cho châu Phi và toàn thế giới.

Đọc thêm về cà phê tại đây; https://vsca.vn/?lang=vi

Tham khảo các bài VSCA tại đây: https://vsca.vn/ca-phe-dac-san-viet-nam-khai-pha-tiem-nang-tu-nhung-vung-dat/?lang=vi