VĂN HÓA CÀ PHÊ VIỆT NAM: CÁCH QUỐC GIA CHÂU Á PHÁT TRIỂN THÀNH NHÀ SẢN XUẤT LỚN THỨ HAI THẾ GIỚI

Cà phê Việt Nam liên tục được các kênh truyền thông quốc tế đề cập tới với những bài viết đề cao văn hóa cũng như chất lượng của cà phê, đất nước hiện đang là cường quốc cà phê của thế giới. Comunicaffe International vừa qua cũng có bài viết về cà phê và văn hóa cà phê Việt Nam.

Theo phân tích của chuyên trang này, văn hóa cà phê của Việt Nam đặc biệt về nhiều mặt. Nó chính là cách quốc gia ven biển năng động của châu Á phát triển thành nhà sản xuất cà phê số hai trên thế giới.

Hương vị đậm đà và nguyên liệu đặc biệt

Người dân Việt Nam đã đánh giá cao đặc sản cà phê từ rất lâu trước các nước trong khu vực. Bằng chứng là trong khi cà phê chỉ thực sự trở nên phổ biến ở Trung Quốc khi toàn cầu hóa bắt đầu, thì người Việt Nam đã thưởng thức loại đồ uống ấm nóng đầy sinh lực này từ thế kỷ 19.

Trong thời kỳ này, đất nước ven biển hình chữ S đã phát triển nền văn hóa cà phê độc đáo của riêng mình, được định hình bởi các sự kiện lịch sử. Từ Hà Nội đến Thành phố Hồ Chí Minh, người dân địa phương cũng như khách du lịch đều được thưởng thức một loạt các đặc sản cà phê đa dạng, mà theo quan điểm của phương Tây, rất khác thường.

(Ảnh chụp màn hình bài báo trên Comunicaffe International)

Sự đổi mới về bối cảnh cà phê ở Việt Nam một phần là do quốc gia Đông Nam Á này hầu như chỉ trồng và tiêu thụ cà phê Robusta. Các đồn điền của các quốc gia trồng cà phê truyền thống ở Mỹ Latinh và châu Phi chủ yếu là các loại Arabica. Nhưng các đồn điền trồng cà phê rộng lớn của Việt Nam nằm giữa Lào, Campuchia và Biển Đông đã sản xuất ra nhiều cà phê hơn nhu cầu cà phê tiêu dùng trong nội địa.

Trên thực tế, cây cà phê của Việt Nam chiếm 20% lượng cà phê được trồng trên toàn thế giới đã giúp khẳng định vị thế quốc gia này là nhà sản xuất cà phê lớn thứ hai trên thế giới. Vì vậy, chúng ta hãy xem xét kỹ hơn văn hóa cà phê của đất nước đặc biệt này.

Một lịch sử đầy biến động

Nguồn gốc của văn hóa cà phê Việt Nam có thể được xác định tương đối chính xác: Ngay từ năm 1857, các nhà truyền giáo người Pháp đã nhập khẩu những cây Coffea đầu tiên vào Đông Dương, vốn là một phần của thực dân Pháp. Tuy nhiên, phải đến năm 1888, đất nước này mới hình thành được những đồn điền lớn đầu tiên và bắt đầu sản xuất cà phê với quy mô lớn hơn.

Các loại cây trồng từ những đồn điền này ban đầu chủ yếu dành cho các quan chức thuộc địa Pháp cư trú trong nước. Nhưng vài năm sau đó, các đồn điền đã được mở rộng dưới sự giám sát của người châu Âu, và cà phê trở thành một mặt hàng xuất khẩu quan trọng. Nhưng thời kỳ phát triển này đột ngột kết thúc khi đất nước này bị quân Nhật chiếm đóng trong Chiến tranh thế giới thứ hai và sau đó nước này tuyên bố độc lập khỏi Pháp.

Sau một thập kỷ bất ổn về chính trị và kinh tế, ngành cà phê cuối cùng đã có thể bắt đầu hành trình phục hồi lâu dài khi Chiến tranh Việt Nam kết thúc vào năm 1975. Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam mới đã quốc hữu hóa tất cả các đồn điền cà phê của cả nước và giữa những năm 1980, một chương trình cải cách kinh tế đã được đưa ra.

Ngày nay, các đồn điền nhỏ thuộc sở hữu tư nhân chịu trách nhiệm cho phần lớn sản lượng cà phê của đất nước. Chỉ 5% cà phê Việt Nam được trồng trên các đồn điền quốc doanh.

Cây cà phê Việt Nam là một loại cây đặc biệt

Ngày nay, Việt Nam là nước sản xuất cà phê lớn thứ hai trên thế giới, sau Brazil. Không giống như các “quốc gia cà phê” truyền thống là Colombia và Ethiopia, Việt Nam tập trung vào các giống cà phê Robusta, chiếm khoảng 97% lượng cà phê thu hoạch của cả nước.

Đối với người trồng, đây là một sự lựa chọn hợp lý: cây ít yêu cầu hơn đáng kể và dễ chăm sóc hơn Arabica, có nghĩa là chủ sở hữu của chúng được đảm bảo năng suất cao hơn mà ít tốn công sức hơn.

Tuy nhiên, vị đắng và hàm lượng caffein cao của cà phê Robusta khiến nó trở thành lựa chọn ít phổ biến hơn đối với các baristas và người tiêu dùng ở phương Tây; ở bên ngoài Việt Nam, nó chủ yếu được sử dụng để pha chế số lượng lớn, trong cà phê hòa tan hoặc trong các sản phẩm sản xuất công nghiệp.

Nhưng người dân địa phương yêu thích hương vị nồng nàn và các nốt sô cô la, béo ngậy của hạt Robusta, và sử dụng chúng trong một loạt các sáng tạo cà phê thú vị.

Truyền thống của những sáng tạo phi thường

Các loại cà phê đặc sản đa dạng có ở Việt Nam thường dựa trên cà phê phin được pha chế theo phương pháp truyền thống của Việt Nam. Cà phê được pha bằng cách sử dụng một bộ lọc kim loại đặc biệt đặt trực tiếp trên miệng cốc hoặc ly. Vì hạt cà phê và quá trình rang đặc biệt sẫm màu của chúng tạo ra một loại cà phê rất mạnh, nên đồ uống thường được phục vụ – đặc biệt là cho khách du lịch – với nước nóng để pha loãng.

Nhưng phương pháp pha chế không phải là cách duy nhất mà văn hóa cà phê Việt Nam tạo nên sự khác biệt: thức uống cà phê ở đất nước này cũng sử dụng một số nguyên liệu khá khác thường. Đối với cà phê sữa đá truyền thống của Việt Nam, cà phê mới pha được rót vào một ly sữa đặc có đá.

Trong một số cửa hàng cà phê đặc biệt, thức uống giải khát hiện nay còn được phục vụ với hạt cà phê Arabica rang đậm, tạo ra hương vị thanh lịch với hương trái cây. Phiên bản khác của thức uống không có sữa đặc, cà phê đá, không chứa gì ngoài cà phê, đá và một chút đường và cũng thường được uống với đá lạnh như một cách để giải nhiệt trong thời tiết nóng bức đặc trưng của đất nước nhiệt đới.

Sữa đặc được sử dụng nhiều trong các loại cà phê đặc sản của Việt Nam vì vị ngọt của nó giúp cân bằng vị đắng của cà phê và vì nó có thể được bảo quản không cần tủ lạnh trong thời gian dài.

Sữa đặc cũng được tìm thấy trong “cà phê trứng”, nơi nó được trộn với lòng đỏ trứng và đường để tạo bọt và đổ trực tiếp lên trên cà phê. Các thành phần khác mà người châu Âu có thể không tưởng tượng được tìm thấy trong cà phê bao gồm sữa chua, bơ và nước cốt dừa.

Cà phê chất lượng của Việt Nam đang tác động toàn cầu

Những phương pháp pha chế truyền thống và những sáng tạo độc đáo vẫn là dấu ấn chính của văn hóa cà phê Việt Nam. Không những vậy, cà phê của đất nước này cũng đã thích nghi với thị hiếu nước ngoài và xu hướng toàn cầu; Khắp nơi tại Việt Nam có vô số quán quán cà phê hiện đại với nội thất phong cách và không khí mát mẻ, thư thái.

Tại những địa điểm này, một thế hệ mới của những người Việt Nam đam mê cà phê mong đợi cà phê được sản xuất theo tiêu chuẩn cao nhất về chất lượng từ hạt đến tách. Đáp lại, các nhà sản xuất cà phê đã bắt đầu chú trọng nhiều hơn đến các giống Arabica như Bourbon, Typica và Moka, có hương vị đặc trưng hơn nhiều so với các cây Catimor mạnh mẽ trước đây thống trị một số ít trồng Arabica ở Việt Nam. Nhưng chất lượng cao hơn này đi kèm với cái giá phải trả cho người trồng cũng cao hơn.

Và trong khi tất cả những điều này đang diễn ra, những người yêu thích cà phê đang dần khám phá ra những vẻ đẹp hương vị của hạt Robusta. Các barista Việt Nam ở Châu Âu và Hoa Kỳ và các nơi khác đang mang hương vị đậm đà của quê hương họ vào thực đơn cà phê quốc tế.

Thành công bền vững cho tương lai

Một tương lai đầy hứa hẹn đang ở phía trước cho văn hóa cà phê Việt Nam. Đặc sản cà phê độc đáo của đất nước ngày càng được quốc tế chú ý và trở thành niềm yêu thích nhất định của những người đam mê cà phê trên toàn thế giới.

Hạt cà phê Việt Nam cũng vậy, bây giờ được coi trọng; các giống Arabica mới được trồng đang trở nên phổ biến, và người phương Tây đang dần bắt đầu đánh giá cao hương vị đậm đà của cà phê Robusta.

Xét về con số, Việt Nam đã khẳng định mình là một người chơi lớn từ lâu: Bất chấp tình trạng khan hiếm container vận chuyển và chi phí vận tải cao, hiện đang làm giảm số liệu nhập khẩu, nước này vẫn duy trì được vị trí là người sản xuất cà phê lớn thứ hai thế giới.

Box: Comunicaffe International là một trang chuyên cung cấp tin mới và chính xác liên quan đến ngành công nghiệp cà phê, ca cao và trà, khơi dậy cuộc tranh luận và phát triển ý thức phản biện với một lượng lớn khán giả theo dõi. Bản tin hàng ngày của Comunicaffe được gửi đến 25.000 chuyên gia ở Ý và hơn 85.000 độc giả khác trên khắp thế giới.

Theo Comunicaffe International

Đọc thêm nhiều bài hay về cà phê tại đây :  https://vsca.vn/?lang=vi